Umiejętność czytania etykiet, w wielu okolicznościach, może okazać się niezwykle przydatną kompetencją. Wyobraź sobie taką sytuację: stoisz przed regałem w sklepie i chcesz odkryć, która whisky jest dobra. W końcu szukasz czegoś ciekawego na prezent. Albo gdy potrzebujesz dowiedzieć się o butelce czegoś więcej, bo dostałeś ją w prezencie. Jeszcze jeden przykład przyszedł mi do głowy – Chcesz zabłysnąć w towarzystwie! Na stole pojawi się alkohol, którego nikt z Was jeszcze nie próbował. Dzięki umiejętności czytania etykiety mógłbyś uchylić rąbka tajemnicy i zapowiedzieć czego możecie spodziewać się po tej butelce.
Wyskoczyłem ostatnio do galerii handlowej w poszukiwaniu prezentów Przy okazji pokręciłem się w Carrefourze po alkoholowej alejce, ruch tam teraz jak w ulu latem. Mnie zależało na ciekawych promocjach. W tym okresie sporo można ich znaleźć, zwłaszcza gdy wiesz czego szukać. Powiem Ci, że widziałem tam mnóstwo osób, które nerwowo wertowały Internet w poszukiwaniu informacji o trzymanej w ręku butli. Wyobraź sobie, że po przeczytaniu tego tekstu, świetnie poradzisz sobie bez telefonu i stresu, że wybierzesz coś, co nie przypadnie Ci do gustu. Zaciekawiłem?
Pokażę Ci krok po kroku jak czytać etykiety whisky, aby nigdy więcej żadna z butelek nie miała przed Tobą tajemnic! Dowiesz się, jak sprawdzić która whisky jest dobra dla Ciebie, a co powinieneś omijać szerokim łukiem. Zaczniemy od fundamentów i podstawowych informacji. Rozwikłam dla Ciebie układankę słów, symboli i skrótów. Razem przyjrzymy się niektórym detalom, abyś nie musiał już więcej wybierać w ciemno.
To która whisky jest dobra?
Etykieta, którą znajdziesz na każdej butelce whisky, zawiera ważne informacje. Podstawowe z nich to:
- Marka / producent
- Destylarnia, z której pochodzi konkretna whisky
- Rodzaj / styl whisky
- Pochodzenie
- Wiek trunku
- Moc trunku
- Notka zapachowo-smakowa
Jakiś czas temu na swoim kanale YouTube wrzuciłem krótkie wideo, w którym rozkładam na części pierwsze popularne etykiety znanej marki szkockiej whisky Benriach. Na pewno Ci się spodoba:
Kto produkuje whisky, czyli marka i jej DNA.
Szukając informacji o marce lub producencie. Marka to często jedna z pierwszych informacji, jakie znajdziesz na butelce, w zasadzie etykiecie, każdej whisky. Rzucającej się w oczy nazwy brandu bądź destylarninie nie warto pomijać – powie to każdy specjalista od marketingu czy handlowiec. Znawca tematu powie, że już na etapie marki czy gorzelni wiele o pochodzącej stamtąd whisky można powiedzieć.
Widzisz, wiele gorzeli ma swoje własne, unikalne DNA. W Szkocji działa obecnie około 143 destylarni whisky. Charakterystyczny styl produkowanego alkoholu, sprawia, że doświadczony smakosz, bez większego trudu wyczuje lekko siarkowy profil Springbank, charakterystyczną owocowość w Benriach bądź Bunnahabhain, czy nuty skóry i gorzkiej czekolady w Glendronach.
Na etykiecie whisky zamiast destylarni możesz także znaleźć nazwy czy logo niezależnych bottlerów.: Kilku najpopularniejszych z nich to Gordon & MacPhail, Hart Brothers, Compass Box, Murray McDavid czy Cadenhead
Czy na podstawie samego producenta można stwierdzić, która whisky jest dobra? W większości przypadków tak, choć na tym etapie potraktuj tę wiadomość jako wskazówkę. Przejdźmy dalej.
Jaki rodzaj whisky znajdziesz w butelce?
Dowiedz się więcej o stylu whisky, którą kupujesz. To z czego i w jaki sposób został zrobiony alkohol, to jedna z podstawowych i ważniejszych informacji, jakie znajdziesz na etykiecie. Informacja ta jest zazwyczaj dobrze widoczna i znajduje się na froncie, w głównej części etykiety. Patrząc jedynie na tę informację, będziesz w stanie zorientować się, po jaki typ whisky sięgasz.
- SINGLE MALT, nazwa ta mówi nam, że mamy do czynienia z whisky słodową. Jest to whisky, która destylowana jest wyłącznie w jednej destylarni np.: Bunnahabhain, Laphroaig, Glenfiddich, Benriach czy Macallan. Składaja się w 100% ze słodu jęczmiennego, wody i drożdzy.
Nazwie SINGLE MALT towarzyszyć będzie często przedrostek kraju, w którym została wyprodukowana whisky: Scotch Single Malt, Italian Single Malt czy French Single Malt. Najwyższej jakości single malty charakteryzują się prawdziwym bogactwem smaków i aromatów, a ich cena to często nawet kilka tysięcy złotych. Schodząc jednak na ziemię, do bardziej osiągalnych pozycji, na blogu znajdziecie listę dobrych single maltów do 200 zł, których warto spróbować. - BLENDED WHISKY, zwane też whisky mieszanymi, spotkasz na półkach najczęściej.. To rodzaj whisky powstały w wyniku, jak sama nazwa wskazuję, zmieszania alkoholi zbożowych i słodowych. Najpopularniejsze blended whisky to w większości whisky zbożowa (z pszenicy, żyta lub kukurydzy) z większą lub mniejszą domieszką whisky słodowych. Blendy są często mniej złożone w smaku i zapachu niż single malty, a alkohol jest w nich też bardziej wyczuwalny. Wpływa to także na ich cenę, która jest przeważnie niższa.
Blendy, to najpopularniejsze i najczęściej sprzedawane whisky na świecie. Należą do nich, między innymi: Johnnie Walker, Ballantine’s, Chivas Regal, Hankey Bannister, Famous Grouse, Grant’s czy Dewar’s.
- BLENDED MALT, z tego oznaczenia dowiecie się, że macie do czynienia z mieszanką single maltów z różnych destylarni w różnych proporcjach. Jednymi z popularniejszych blended malt na naszym rynku są Monkey Shoulder, Naked Grouse i Johnnie Walker Green Label.
- SINGLE GRAIN to whisky zbożowa (nie jęczmienna) wyprodukowana najczęściej ze słodowanej bądź niesłodowanej kukurydzy, pszenicy czy żyta, w jednej destylarni. Single grain są zazwyczaj uboższe w smaku i aromacie, bardziej słodkie, mniej atrakcyjne w ujęciu zapachowo-smakowym niż alkohole typu single malt. Zdarzają się oczywiście wyjątki takie jak chociażby, próbowany przeze mnie, 40-letni Cambus Grain Whisky, ale takich frykasów szukajcie na festiwalach whisky.
Przykładem single grain jest kukurydziany Bain’s pochodzący z RPA, bądź irlandzki Telling Single Grain Whisky czy, opisywany przeze mnie The Cally bądź Cambus.
- BLENDED GRAIN WHISKY to mieszanka kilku różnych whisky zbożowych, destylowanych w różnych gorzelniach. W przeciwieństwie do single grain, blended grain, pochodzi z kilku różnych zakładów i jest często bazą do tworzenia whisky mieszanych (blended whisky), o których czytaliście wyżej. Podobnie jak single grain, ten typ alkoholu jest zazwyczaj słodszy, mniej aromatyczny i złożony w smaku. Dobrym reprezentantem tej grupy jest Hedonism Compass BOX.
Skąd pochodzi whisky?
Zastanawiając się nad tym, która whisky jest dobra, szukaj oznaczeń geograficznych: szkocka whisky musi być produkowana w Szkocji, irlandzka whiskey, jak się pewnie domyślacie, w Irlandii. Jeśli whisky wydestylowana jest w Stanach Zjednoczonych, często nazywa się bourbon lub rye (żyto), choć na popularności zyskują ostatnio amerykańskie single malty.
Whisky produkuje się w wielu miejscach na świecie, i jasne: Szkocja, Irlandia czy USA to bardzo popularne kraje, jednak Francja, Walia, Niemcy, Skandynawia, Tajwan czy Japonia także nie mają się czego wstydzić.
Czytając etykietyw nazwach nie raz zauważysz też odniesienia do konkretnych regionów, chociażby Szkocji: Speyside, Islay, Highlands, Lowlands
Co powiesz na szybki teścik? Załóżmy, że na sklepowym regale widzisz etykietę marki Benriach, a na niej napis: Speyside Single Malt Scotch Whisky. Jesteś już w stanie rozszyfrować ten zwrot?
Czego warto szukać w dobrej whisky?
Poszukaj dodatkowych informacji: niektóre etykiety whisky mogą zawierać sporo interesujących treści, a jedną z nich są informacje o procesie produkcji. Dobrym przykładem jest Benriach Malting Season. Oglądając jeden z moich filmów na Youtube, dowiesz się, że whisky ta powstaje z jęczmienia słodowanego na tradycyjnej podłogowej słodowni, a nie ze słodowni przemysłowej. Produkując whisky w ten sposób, marka chciała nawiązać do tradycji i rzemiosła, które towarzyszy jej od lat.
To, co także często pojawia się na etykietach dobrej whisky to informacja o rodzaju wykorzystanych do leżakowania bądź finiszowania beczek. Najpopularniejsze z nich to pochodzące z USA beczki po burbonie. Niesamowitą popularnością cieszą się także beczki po hiszpańskim wzmacnianym winie sherry, głównie Pedro Ximenez albo Oloroso. Wielu producentów whisky, takich jak chociażby Glendronach, Tamdhu, Cù Bòcan czy Kavalan, wykorzystuje te beczki do leżakowania whisky, aby nadać im specyficznego koloru i charakterystycznego smaku.
W sklepach znajdziesz też whisky leżakujące w beczkach po czerwonym winie, brandy, koniakach, rumie czy tequili. Każda z nich zaskoczy Cię innym profilem aromatycznym.
Dowiedzieliście się trochę o markach, poznaliście też podział whisky ze względu na skład. Teraz czas rozszyfrować wiek butelek!
Jak poznać ile lat ma whisky?
Szukaj na etykiecie wieku danej whisky. Deklaracje dotyczące wieku, które zobaczysz na butelkach, wskazują minimalną liczbę lat, przez które whisky dojrzewała w beczkach. Informacje te są przeważnie umieszczone w widocznym miejscu na przedniej etykiecie. Producenci, jeśli mają czym, lubią się tym chwalić. Wiedzą, że jest to ważna informacja dla ich potencjalnego klienta.
- Szukaj liczb na etykiecie: Wiele butelek whisky ma oznaczenia wieku wyrażone w latach. Na przykład, „15 years old” oznacza, że najmłodsza whisky jaką znajdziecie w butelce dojrzewała w beczkach przez minimum 15 lat.
- Szukaj informacji o destylarni: Niektóre destylarnie mają specjalne oznaczenia, QR kody bądź numery partii, które pozwalają poznać wiek destylatów użytych do złożenia danej whisky.
- Poznając historię i produkty destylarni, możecie też uzyskać wskazówki na temat wieku przeglądanej przez Was whisky.
Jak poznać ile lat ma whisky?
Jeśli będzie to butelka popularnej, szkockiej blended whisky, to prawdopodobnie nie spędziła ona w beczce więcej niż wymagane minimum, dla szkockich whisky jest to wiek 3 lata. Jest tu jednak mnóstwo wyjątków od tej zasady. Nie zawsze whisky bez oznaczenia wieku na etykiecie, NAS (No Age Statements), zawiera tylko młody destylat. Coraz częściej aby sprostać wymaganiom komsumentów, mistrzowe destylacji sięgają po różne typy czy wielkości beczek. Zestawiając w ten sposób młodsze i starsze destylaty tworzą kompozycje, które potrafią pozytywnie zaskakiwać. Jeśli jednak na etykiecie zamiast intrygującej bądź ciekawej nazwy, znalazłaby się tam 5,6 czy 7 w oznaczeniu wieku, według badań rynkowych, wielu klientów mogłoby odrzucić tę propozycję.
Ciekawem przypadkiem opisany przeze mnie zależności jest właśnie Compas Box Three Year Old Deluxe. Szkocka, która została zestawiona ze starych, ponad dwudziestoletnich, roczników whisky, ale zawierała w sobie komponent 3-letniej whisky- to właśnie ta potencjalnie mniej ciekawa informacja o niej znalazła honorowe miejsce na etykiecie tej butelki.
Niech moc będzie z Tobą, i whisky, którą pijesz.
Sprawdź zawartość procentową alkoholu według objętości (ABV): Ta liczba wskazuje moc whisky i jest zwykle wyświetlana na etykiecie jako wartość procentowa.
Większość popularnych marek whisky butelkuje swój alkohol w mocy 40%. Jest to także minimalny procent z jakim można zabutelkować alkohol, aby nazywać go whisky.
Także i w tym przypadku znajdziesz całe mnóstwo wyjątków i marek z mocą wyższą niż wymagane minimum. Dla przykładu Glenfiddich, Macallan czy Mortlach butelkuje swoje whisky w mocy 43% i wyższej. Zdarzają się jednak marki, takie jak chociażby Benriach, Glenallachie, Bunnahabhain, Tobermory czy Deanston, w których moc whisky zaczyna się od 46%, a niektóre z ich edycji, np.: te w mocy beczki, mogą sięgać nawet 60% alk.
Wczytaj się w zapach i smak whisky
Przeczytaj notatki degustacyjne: Wiele butelek whisky zawiera informację o smaku i zapachu danej whisky, tak zwane notatki degustacyjne. Opisują one profil smakowy i zapach whisky. Te notatki mogą być pomocnym przewodnikiem w zrozumieniu charakteru i aromatu whisky. Traktuj je jednak z dużym dystansem, samodzielnie próbując dowiedzieć się jak dana whisky pachnie czy smakuje.
Ufff, to chyba wszystko co chciałem Ci przekazać! Mam nadzieję, że ten przewodnik pomoże Ci lepiej zrozumieć niuanse i detale, które decydują o tym, która whisky jest dobra i od dzisiaj Twoje zakupy będą już bezstresowe
